Στις 23 Φεβρουαρίου 1983 το πλοίο «Χρυσή Αυγή» βυθίστηκε στα ανοικτά της θάλασσας κοντά στο ακρωτήρι Μαντήλι της Εύβοιας.
Εκείνο το πρωινό είχε κάνει το δρομολόγιο Τήνος- Άνδρος- Ραφήνα και το απόγευμα της ίδιας ημέρας απέπλευσε ξανά από τη Ραφήνα μεταφέροντας εννέα βυτιοφόρα, τέσσερα φορτηγά, 21 επιβάτες και 21 μέλη του πληρώματος….
Το πλοίου που απέπλευσε με δυσμενείς καιρικές συνθήκες από το Λιμάνι της Ραφήνας, με προορισμό τα νησιά της Πάρου και της Νάξου.
Εκείνη η μαύρη μέρα, έχει μείνει βαθιά χαραγμένη στις μνήμες όχι μόνο των κατοίκων της Ραφήνας που έζησαν από πρώτο χέρι τις εφιαλτικές στιγμές του ναυαγίου αλλά και όλης της Ελλάδος.
Οι παλιοί θυμούνται έντονα εκείνες τις δραματικές ώρες, όπου το θλιβερό μαντάτο έφθασε όταν το πλοίο βυθιζόταν ανοιχτά της Καρύστου.
Διαβάστε τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες όπως είχε καταγραφεί τότε, αλλά και μια συγκλονιστική μαρτυρία.
Το ιστορικό
Επιβατηγό-οχηματαγωγό κλειστού τύπου ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ (πρ. HAYABUSA), νηολογίου Άνδρου 443, με ΔΔΣ: SVJM, ολικ. χωρηικότητας. 499 κόρων και καθ. 215 κόρων, μήκους 59 μέτρων, ναυπηγήσεως του 1970 στα ναυπηγεία YOSHIURA ZOSEN της Ιαπωνίας, κινούμενο με δύο μηχανές ΜΕΚ, AKASAKA, 2700 ΒΗΡ η κάθε μία, πλοιοκτησίας ΓΡΑΜΜΗ ΗΠΕΙΡΟΥ ΕΠΕ.
Το πλοίο, με Πλοίαρχο τον Αντώνιο Γαρδέλη και Α” Μηχανικό το Γεώργιο Χρηστάκη, απέπλευσε περί ώρα 16.06 της 23ης Φεβρουαρίου 1983 από το λιμένα της Ραφήνας εκτελώντας το δρομολόγιο Γαυρίου-Πάρου-Νάξου, μεταφέροντας οχήματα έμφορτα με καύσιμα συνολικού βάρους 298 τόνων.
Το πλοίο απέπλευσε με δυσμενείς καιρικές συνθήκες, με πλήρωμα 21 άτομα και με ακόμη 21 επιβαίνοντες, κατά το πλείστον οδηγοί και συνοδηγοί των οχημάτων.
Περί ώρα 18.25 της ίδιας ημέρας κάτω από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες έλαβε χώρα μετατόπιση προς τα δεξιά των δύο πρωραίων σειρών βυτιοφόρων οχημάτων, από την οποία και προκλήθηκε επικίνδυνη εγκάρσια δεξιά κλίση του πλοίου.
Περί ώρα 18.40 και ενώ το πλοίο είχε λάβει πορεία προς την Άνδρο, απέχοντας περί τα 2 μίλια από τη νησίδα Μαντήλι σε κατά προσέγγιση στίγμα 37°-522 Bόρειο και 24°-312 Aνατολικό, έλαβαν χώρα δύο διαδοχικές εκρήξεις στο χώρο των οχημάτων.
Από τις εκρήξεις επήλθε διάνοιξη των πλευρικών τοιχωμάτων του χώρου οχημάτων, επακολούθησε εισροή υδάτων και επήλθε η βύθιση του πλοίου.
Από τη βύθιση διασώθηκαν 14 άτομα από τους 42 συνολικά επιβαίνοντες
Tο XPYΣH AYΓH παρέμενε αναποδογυρισμένο στην επιφάνεια της θάλασσας μέχρι ώρα 21.50 σε απόσταση 6 μιλίων νότια της νησίδας Mαντήλι.
H επιχείρηση διάσωσης έγινε κάτω από πολύ δυσμενείς καιρικές συνθήκες και στο Σήμα Κινδύνου που πρόλαβε και εξέπεμψε το πλοίο ανταποκρίθηκαν τα πλοία XPYΣH AMMOΣ(της ίδιας εταιρείας), KAΣTPIANH KEAΣ, το ρωσικό ΣAMΠY PAMΠAT, το ρουμάνικο MΠOΛNTEΪN, δύο σκάφη του Πολεμικού Nαυτικού, ενώ από αεροπλάνο με φωτοβολίδες διευκολυνόταν η έρευνα στη φωτιζόμενη επιφάνεια της θάλασσας.
H μαρτυρία που συγκλονίζει
Τον Φεβρουάριο του 1983 ο αδελφός μου υπηρετούσε στην φρεγάτα ΛΗΜΝΟΣ του πολεμικού μας ναυτικού, η οποία μόλις είχε παραληφθεί από την χώρα μας (αν δεν κάνω λάθος είχε έρθει από την Ολλανδία, δύο -τρεις μήνες πριν).
Το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου, και ενώ «σκοπούν» ήταν κάποιο παλιό αντιτορπιλικό, από την φρεγάτα του τηλεφώνησαν στο σπίτι μας όπου και βρισκόταν, να επιστρέψει άμεσα στο πλοίο γιατί έπρεπε να αναχωρήσουν κατεπειγόντως.
Ήταν το βράδυ του ναυαγίου του Χρυσή Αυγή, και η ΛΗΜΝΟΣ είχε διαταχθεί να αποπλεύσει από τον ναύσταθμο «πάσει δυνάμη» για τον τόπο του ναυαγίου.
Το Χρυσή Αυγή είχε αποπλεύσει από Ραφήνα με πολύ άσχημο καιρό και έξω από την Κάρυστο, στο ακρωτήριο Μαντήλι (όπως πολύ σωστά μας είπε και η Καλυψώ) ή Κάβο Μαντέλο όπως το λένε οι συμπατριώτες μου Καρυστινοί, ανετράπηκε, αφού είχε προηγηθεί κλίση που οφειλόταν στην μετακίνηση φορτηγού στο γκαράζ του, και κατόπιν έκρηξης πάλι στον χώρο του γκαράζ πιθανότατα σε κάποιο από τα βυτιοφόρα που μετέφερε.
Το πλοίο μετά την ανατροπή του επέπλεε (τουμπαρισμένο) για αρκετή ώρα, και σε αυτή την κατάσταση το θυμάται και ο αδελφός μου όταν φτάσανε με την φρεγάτα στο τόπο του ναυαγίου.
Βέβαια στο μόνο που μπόρεσαν δυστυχώς να βοηθήσουν ήταν στην περισυλλογή των σωρών (δεν θα ξεχάσω ποτέ τις περιγραφές του), μιας και αυτοί που διασώθηκαν είχαν περισυλλέγει νωρίτερα από κάποιο φορτηγό πλοίο που είχε σπεύσει.
Για βοήθεια είχε «βγει» από την Κάρυστο και το Καστριανή Κέας, που εκείνο το βράδυ βρισκόταν στο λιμάνι της.
Ο καιρός όπως είπα και πιο πάνω ήταν πάρα πολύ άσχημος την ημέρα του ναυαγίου, και θυμάμαι μάλιστα χαρακτηριστικά τον αδελφό μου να μου λέει ότι την άλλη ημέρα το πρωί και ενώ είχαν μπει με το πλοίο στον κόλπο της Καρύστου, τρόμαξε να αναγνωρίσει την Κάρυστο (όπως είπα πιο πάνω είναι ο τόπος καταγωγής μας) γιατί ήταν τα πάντα κάτασπρα από το χιόνι, το οποίο κάλυπτε όλη την περιοχή.
Να πούμε για την ιστορία ότι το ναυάγιο έγινε γύρω στις 18.30 περίπου της 24ης Φεβρουαρίου 1983, το πλοίο είχε προορισμό τα νησιά Άνδρο-Τήνο-Πάρο και Νάξο, μετέφερε 9 βυτιοφόρα και 4 φορτηγά, και στο ναυάγιο «χαθήκαν» 26 από τους 47 επιβαίνοντες (πλήρωμα και επιβάτες).
Η μοιραία έκρηξη
«Πρώτα ακούστηκε μια πολύ ισχυρή έκρηξη κι ύστερα αρχίσαμε να πέφτουμε στη θάλασσα. Τα ρούχα μας είχαν αρπάξει φωτιά».
Έτσι άρχισαν την αφήγηση της τραγωδίας τους οι περισσότεροι από τους διασωθέντες του ναυαγίου, που σημειώθηκε στον Ευβοϊκό πριν από 17 χρόνια.
Το οχηματαγωγό «Χρυσή αυγή» βυθίστηκε στα ανοιχτά της Καρύστου έπειτα από έκρηξη και ανατροπή, με αποτέλεσμα 26 άτομα να θαφτούν στο υγρό κοιμητήριο του ακρωτηρίου Μαντήλι της Εύβοιας.
Το οχηματαγωγό «Χρυσή αυγή» είχε αποπλεύσει από το λιμεναρχείο Ραφήνας με προορισμό τα νησιά Ανδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο, μεταφέροντας 9 βυτιοφόρα, 4 φορτηγά, με πλήρωμα 23 ατόμων και 14 οδηγούς αυτοκινήτων. Στις 6.35 μ.μ. και ενώ βρισκόταν σε απόσταση 4 ν.μ. από το ακρωτήριο Μαντήλι έστειλε σήμα κινδύνου. Ο εφιάλτης για τους 47 ανθρώπους είχε μόλις αρχίσει.
Ο ισχυρός κρότος της έκρηξης σήμανε τον κίνδυνο.
Με σπαρακτικές κραυγές οι επιβάτες της «Χρυσής αυγής» καλούσαν σε βοήθεια, ενώ έβλεπαν τα κορμιά τους να τυλίγονται στις φλόγες. Στη συνέχεια έπεσαν στο νερό για να σωθούν.
Άλλοι τα κατάφεραν, άλλοι όμως χάθηκαν για πάντα, αφού την ώρα της τραγωδίας στην περιοχή φυσούσαν άνεμοι έντασης 8 Mποφόρ.
Το γεγονός ότι κοντά στο Μαντήλι, την ώρα του ναυαγίου, έπλεε το σοβιετικό φορτηγό «Γιέκος Κασίλι» στάθηκε σωτήριο για πολλούς από τους διασωθέντες. Ο πλοίαρχος, ρισκάροντας, πλησίασε πολύ κοντά στο μισοβυθισμένο, την ώρα εκείνη, οχηματαγωγό και άρχισε αμέσως να ρίχνει τις σκάλες του στο νερό, με αποτέλεσμα να σωθούν μερικοί ναυαγοί.
Τις επόμενες ώρες στον τόπο της τραγωδίας έσπευσαν όλα τα παραπλέοντα σκάφη και δυνάμεις της Αεροπορίας και του Πολεμικού Nαυτικού, με αποτέλεσμα να διασωθούν τελικά 21 άτομα.
Παράλληλα όμως με το ναυάγιο σημειώθηκε στην περιοχή ακόμη ένα τραγικό συμβάν.
Το αντιτορπιλικό του στόλου, «Σφενδόνη», που έσπευσε στην περιοχή για να περισυλλέξει ναυαγούς, έκοψε στη μέση με την προπέλα του το σώμα ενός ναυαγού, άγνωστο αν ήταν ζωντανός ή νεκρός.
Από τις μαρτυρίες των διασωθέντων προέκυψε ότι έγιναν σφάλματα και ένοχοι θεωρήθηκαν για την τραγωδία ο πλοιοκτήτης, το λιμεναρχείο Ραφήνας και οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας.
Από την υπερφόρτωση και μόνο προέκυψε η κύρια ευθύνη για το τραγικό ναυάγιο. Οι υπεύθυνοι παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη.
Ο καιρός όπως είπα και πιο πάνω ήταν πάρα πολύ άσχημος την ημέρα του ναυαγίου, και θυμάμαι μάλιστα χαρακτηριστικά τον αδελφό μου να μου λέει ότι την άλλη ημέρα το πρωί και ενώ είχαν μπει με το πλοίο στον κόλπο της Καρύστου, τρόμαξε να αναγνωρίσει την Κάρυστο (όπως είπα πιο πάνω είναι ο τόπος καταγωγής μας) γιατί ήταν τα πάντα κάτασπρα από το χιόνι, το οποίο κάλυπτε όλη την περιοχή.
Στη μνήμη των θυμάτων του Χρυσή Αυγή τελείται ετήσια επιμνημόσυνη δέηση τη Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2020 και ώρα 12:00 στο πάρκο Κυρήνειας γι’ αυτούς που χάθηκαν στο ναυάγιο της «Χρυσής Αυγής». Υποχρέωσή μας είναι να μην ξεχνάμε τις ψυχές που έχουν φύγει.
