Ήταν 28 Δεκεμβρίου 2014 λίγο πριν τις 06:00 τα ξημερώματα, όταν το πλοίο Norman Atlantic που εκτελούσε το δρομολόγιο Πάτρα – Ηγουμενίτσα – Ανκόνα πιάνει φωτιά εν πλω, 81 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κέρκυρας. Αυτό ήταν η αρχή μιας επιχείρησης διάσωσης που κράτησε 36 ώρες και της ναυτικής τραγωδίας που στοίχισε τη ζωή σε 11 ανθρώπους.
Το χρονικό της πυρκαγιάς
Η πυρκαγιά ξεσπά στο κατάστρωμα των οχημάτων και γρήγορα εξαπλώνεται σε όλο το πλοίο. Οι αγωνιώδεις εκκλήσεις των επιβατών για βοήθεια μέσα από τα media που καλύπτουν σε ζωντανή μετάδοση την επιχείρηση, αποτυπώνουν το χάος και τον πανικό πάνω στο φλεγόμενο Norman Atlantic. Ανατριχίλα προκαλεί ακόμη και σήμερα η στιγμή που ο πλοίαρχος εκπέμπει σήμα κινδύνου, λέγοντας στον ασύρματο «Προς όλα τα πλοία, προς όλα τα πλοία! Mayday! Mayday! Σήμα κινδύνου» και δίνοντας τις συντεταγμένες του πλοίου:
Η διάσωση και ο τραγικός απολογισμός
Ο καιρός είναι «κόντρα» στην επιχείρηση διάσωσης αφού τα τεράστια κύματα που χτυπούν το πλοίο καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την όποια προσπάθεια απεγκλωβισμού των επιβατών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιχειρηθεί διάσωση από αέρος, με τη χρήση ελικοπτέρων:
Στο πλοίο βρίσκονται 483 άτομα, από τα οποία 427 είναι επιβάτες και 56 μέλη του πληρώματος. Στη διάρκεια της πυρκαγιάς αλλά και των μετέπειτα προσπαθειών ρυμούλκησης του πλοίου χάνουν τη ζωή τους 11 άνθρωποι (τρεις Έλληνες, δύο Ιταλοί, δύο Γερμανοί, ένας Τούρκος, ένας Γεωργιανός και δύο Αλβανοί ναύτες που συμμετείχαν στην επιχείρηση ρυμούλκησης).
Ορισμένοι κάηκαν παγιδευμένοι στο γκαράζ του πλοίου, άλλοι χάθηκαν στη θάλασσα. Για την αναγνώριση ορισμένων σορών χρειάστηκαν αναλύσεις DNA, ενώ μέχρι σήμερα 18 άνθρωποι θεωρούνται αγνοούμενοι.
«Φωτιά» το πόρισμα Ιταλών εμπειρογνωμόνων
Τα λάθη, κατά τους Ιταλούς εμπειρογνώμνονες οι οποίοι εξέδωσαν το πόρισμά τους δύο χρόνια μετά την τραγωδία, ξεκίνησαν από την φόρτωση του πλοίου, οπότε και δεν τηρήθηκαν αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ των οχημάτων. Παράλληλα, μαρτυρίες διασωθέντων κάνουν λόγο για επτά ή δέκα λαθρεπιβάτες εντός του πλοίου.
Οι Ιταλοί εμπειρογνώμονες περιγράφουν την επιχείρηση εκκένωσης του πλοίου ως «χαοτική». Σημειώνουν ότι όσες σωστικές λέμβοι έμειναν ανέπαφες από τις φλόγες δεν χρησιμοποιήθηκαν όπως προβλέπεται από τους κανονισμούς. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα φέρνουν μια λέμβο χωρητικότητας 150 ατόμων, στην οποία εισήλθαν τελικά 85 επιβάτες.
Επιπλέον, αναφέρουν προβλήματα συντονισμού των μελών του πληρώματος, αλλά και ελέγχου ή καθοδήγησης των επιβατών, ορισμένοι εκ των οποίων βρίσκονταν σε κατάσταση πανικού.
Όσον αφορά στην εξάπλωση της πυρκαγιάς, σύμφωνα με το πόρισμα, αρχικά υποτιμήθηκαν από το πλήρωμα οι πρώτες ενδείξεις καπνού. Δεν έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για να μην εισέλθει καπνός στο μηχανοστάσιο, ενώ ένας εκ των μηχανικών φέρεται να εγκαταλείπει τον χώρο χωρίς να ενημερώσει τη γέφυρα του πλοίου. Προβλήματα φαίνεται ότι υπήρξαν και με την ενεργοποίηση του συστήματος κατάσβεσης drencher στη ζώνη όπου εκδηλώθηκε η φωτιά.
Γραφική αναπαράσταση για το πώς ξέσπασε η πυρκαγιά στο Norman Atlantic:
Οι δικαστικές εξελίξεις
Το 2016 ελληνικές και ιταλικές Αρχές επιδίδονται σε αγώνα δρόμου για το ποια δικαστική αρχή από τις δύο θα αναλάβει την εκδίκαση της υπόθεσης, γιατί βάσει νόμου δεν μπορούν να γίνουν δύο παράλληλες δίκες για την ίδια υπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι οι υπαίτιοι της τραγωδίας θα πρέπει να δικαστούν τελικά στη χώρα που θα κάνει πιο σύντομα αμετάκλητο το βούλευμα παραπομπής τους.
Την ίδια χρονιά, στο «Έθνος της Κυριακής», δικαστικοί κύκλοι αναφέρουν ότι το πιθανότερο είναι οι υπεύθυνοι της τραγωδίας να δικαστούν από ελληνικά δικαστήρια, καθώς τα αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος στη χώρα μας έχουν πενταετή παραγραφή ενώ στην Ιταλία παραγράφονται στα δώδεκα χρόνια.
Το ethnos.gr, τέσσερα χρόνια μετά την τραγωδία, επικοινώνησε με τον δικηγόρο, Παύλο Σαράκη, ο οποίος ανέφερε ότι οι περισσότερες οικογένειες των Ελλήνων θυμάτων τις οποίες και εκπροσωπούσε, προχώρησαν σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την πλοιοκτήτρια εταιρεία και έλαβαν αποζημίωση.
Οι μαρτυρίες του πληρώματος
Συγκλονίζουν οι μαρτυρίες μελών του πληρώματος στο «Έθνος της Κυριακής» το 2016 για τις πρώτες στιγμές που έγινε γνωστή η πυρκαγιά αλλά και τις λεπτομέρειες για τις ελλείψεις και τα λάθη της επιχείρησης.
Μιλώντας στην εφημερίδα, ο ναύκληρος του πλοίου δήλωσε τα εξής: «Έχω δώδεκα χρόνια θαλάσσια υπηρεσία, εκ των οποίων τα εννέα ως ναύκληρος σε επιβατηγά οχηματαγωγά πλοία. Περί ώρα 01:30 αποπλεύσαμε από τον λιμένα Ηγουμενίτσας, όπου και ξεκινήσαμε την έχμαση των οχημάτων υπό την εποπτεία των Ιταλών μελών του πληρώματος. Την ευθύνη φόρτωσης οχημάτων απ’ όσο γνωρίζω την είχαν οι Ιταλοί ναυτικοί, ενώ το ελληνικό πλήρωμα κουβέρτας είχε την αρμοδιότητα της στοιβασίας και του δεσίματος των φορτηγών οχημάτων.
Βλέποντας τα μπούνια να βγάζουν καπνούς άνοιξα τη μάνικα της πυρκαγιάς ώστε να κάνω ψύξη του χώρου χωρίς αποτέλεσμα γιατί δεν υπήρχε παροχή νερού και αντί αυτού υπήρχε αναρρόφηση αέρα και θεώρησα ότι η αντλία νερού της Fire δεν είχε τεθεί σε λειτουργία. Κατά τις 05:45′ ώρα περίπου έγινε το πρώτο black out όπου μετά από δέκα λεπτά πήρε μπροστά η γεννήτρια ασφαλείας όπου λειτούργησε για περίπου είκοσι λεπτά και μετά έσβησε χωρίς να εκκινήσει ξανά…».
Ο μηχανολόγος – μηχανικός του πλοίου, ανέφερε από την πλευρά του: «Ξημερώματα 28/ 12/ 2014 περί ώρα 04:30 η κόρη μου, που κοιμόταν σε διαφορετική καμπίνα από εμένα και τη γυναίκα μου, χτύπησε την πόρτα της καμπίνας μας λέγοντας ότι μυρίζει καπνός και κάτι σαν να καίγεται. Οι καμπίνες μας ήταν στην αριστερή πλευρά του πλοίου και πρώρα. Αμέσως βγήκαμε έξω στον διάδρομο όπου ήδη βρισκόντουσαν και άλλοι επιβάτες.
Αμέσως μετά την έξοδό μας στον διάδρομο επήλθε συσκότιση (black out) και νομίζω άναψαν κάποια φώτα ανάγκης. Κατεβήκαμε στο από κάτω κατάστρωμα που βρίσκονται τα σαλόνια χωρίς να εισέλθουμε σε αυτά καθώς υπήρχε έντονος καπνός. Βγήκαμε στην αριστερή πλευρά του πλοίου, όπου βρίσκονταν αρκετοί επιβάτες και εκεί μας δόθηκαν σωσίβια χέρι με χέρι. Παραμείναμε στην αριστερή πλευρά του πλοίου στον εξωτερικό χώρο και κάποια στιγμή έγινε καθαίρεση της σωστικής λέμβου με αρκετά άτομα μέσα.
Επίσης έγινε καθαίρεση και της τσουλήθρας διαφυγής προκειμένου μέσω αυτής να επιβιβαστούν στις σωστικές σχεδίες. Κατά τον χρόνο αυτό διάφορα άτομα, δεν γνωρίζω αν ήταν πλήρωμα ή όχι, προσπαθούσαν να ρίξουν σωστικές σχεδίες στη θάλασσα. Σε κάποια στιγμή περάσαμε μέσω του διαδρόμου στη δεξιά μεριά του πλοίου, όπου εκεί είδα να καίγεται η δεξιά πλευρά από πρώρα μέχρι πρύμνη και γι’ αυτό τον λόγο ξαναγυρίσαμε στην αριστερή πλευρά.
Παρατήρησα ότι με τον χρόνο το κατάστρωμα είχε αρχίσει να θερμαίνεται και να κοκκινίζει. Με την οικογένειά μου ανέβηκα τρία παραπάνω καταστρώματα στο ανώτατο κατάστρωμα. Λόγω καπνού κατεβήκαμε στο κατάστρωμα που είναι η γέφυρα του πλοίου στην αριστερή πλευρά αυτής. Κάποια στιγμή μπήκαμε στη γέφυρα όπου υπήρχαν και άλλοι επιβάτες, εκεί είδαμε τον πλοίαρχο του πλοίου, τον ύπαρχο και τον Ελληνα πλοίαρχο της εταιρείας.
Υπήρχαν μάνικες νερού συνδεδεμένες και απλωμένες στο κατάστρωμα, οι οποίες όταν προσπαθήσαμε να τις χρησιμοποιήσουμε δεν είχαν παροχή νερού, παρότι το ακροσωλήνιο και το επιστόμιο ήταν σε ανοιχτή θέση (ON)».
Και πρόσθεσε: «Αντιλήφθηκα ότι η EMERGENCY GENERATOR, δηλαδή η γεννήτρια εκτάκτου ανάγκης, δεν δούλεψε ποτέ. Επίσης παρατήρησα ότι δεν υπήρχε συντονισμός, εκπαίδευση, οργάνωση στο πλήρωμα προκειμένου να βοηθήσουν τους επιβάτες και κοινή γλώσσα εργασίας μεταξύ των Ελλήνων και Ιταλών μελών του πληρώματος του πλοίου»
