Ο Άγιος Νικόλαος προστάτης των ναυτικών
Ο Άγιος Νικόλαος ήταν επίσκοπος της πόλεως των Μύρων τής Λυκίας και έλαμψε τον δ΄ αιώνα. Αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους Αγίους τής Ορθόδοξης Εκκλησίας και τιμάται η μνήμη του την 6η Δεκεμβρίου. Η λειτουργική του τιμή είναι αρχαιότατη και ευρύτατη στην Ανατολή αλλά και στην Δύση.
Από τα Μύρα τής Λυκίας απ’ όπου ως γνωστόν, ξεκίνησε η τιμή τού Αγ. Νικολάου ως θαυματουργού αγίου, διαδόθηκε ταχύτατα στον βυζαντινό χώρο, έπειτα δε και εκτός αυτού, ώστε από τον θ΄ αιώνα κι ακόμη περισσότερο από τον ια΄ να τιμάται από τον λαό σε ολόκληρη την χριστιανική Ευρώπη.
Από τις θαυματουργικές του ιδιότητες, στην πίστη τού ελληνικού λαού, εκείνη που επέδωσε περισσότερο είναι γενικά τού προστάτη Αγίου των ναυτιλλομένων, γι’ αυτό και ο Άγιος έχει στην νήσο Πάρο το επίθετο «θαλασσίτης». Η εικόνα του είναι ανηρτημένη στον θάλαμο του κυβερνήτη κάθε πλοίου και σε επικίνδυνες περιστάσεις τρικυμίας απευθύνονται προς αυτόν παρακλήσεις βοήθειας όπως: «Άη Νικόλα, βόηθα με», ή «Άη μου Νικόλα, στο τιμόνι», «Άη Νικόλα στην πλώρη μας» κ.ά.
Η τελευταία από τις επικλήσεις αυτές προέρχεται προφανώς από την πίστη ότι ο Άγιος, ως πρόθυμος βοηθός, μπορεί να αναλάβει ο ίδιος την διακυβέρνηση του βυθιζόμενου σκάφους. Σύμφωνα με την πίστη αυτή παρίσταται και στην τέχνη, δηλαδή στην εικονογράφησή του, ως ιεράρχης καθήμενος στο πηδάλιο πλοίου ή από πάνω από αυτό για να παρέμβει για την σωτηρία του.
Σχετικές προς την πίστη αυτή είναι και οι λατρευτικές εκδηλώσεις τού λαού. Μικροί ναοί προς τιμήν τού Αγ. Νικολάου έχουν ανεγερθεί στην είσοδο λιμανιών και σε ακρωτήρια, ώστε να είναι θεατοί από μακριά από τους ναυτικούς όταν τον επικαλούνται σε ώρα τρικυμίας, υποσχόμενοι μάλιστα διάφορα αναθήματα (τάματα) σ’ αυτόν μετά την διάσωσή τους.
Αρχικό τόπο όπου διαμορφώθηκε η τιμή του ως θαλασσινού πρέπει να θεωρήσουμε τα νοτίως τής Λυκίας παράλια της Μικράς Ασίας. Είναι πολύ εύλογο να πιστεύουμε ότι οι ναυτικοί τής περιοχής αυτής συνέδεσαν πρώτοι προς την θάλασσα τον προστάτη Άγιο τους και ότι δι’ αυτών αργότερα διαδόθηκε στα νησιά τού Αιγαίου και από εκεί στον βυζαντινό κόσμο και δι’ αυτού σ’ ολόκληρη την Ευρώπη.
Στην διάδοση και επίδοση της τιμής αυτής αναμφίβολα συνετέλεσε και το συναξάρι (βιογραφία) τού Αγίου με τις διηγήσεις περί σωτηρίας κινδυνευσάντων στην θάλασσα, όπως επίσης και η ημερομηνία εορτασμού του από την Εκκλησία, δηλαδή η 6η Δεκεμβρίου, οπότε πιστεύεται ότι ξεσπούν κακοκαιρίες και θαλασσοταραχές.
Στον λαό απαντώνται επίσης και άλλες τοπικές τιμές προς τον Άγιο, όπως για παράδειγμα στην Κίμωλο, όπου τον επικαλούνται οι ανύπαντρες κοπέλες, που έχουν υπερβεί την κανονική ηλικία γάμου, ώστε με την βοήθειά του να παντρευθούν. Το έθιμο αυτό προήλθε πιθανότατα από σχετική διήγηση στο συναξάρι, όπου λέγεται ότι ο Άγ.Νικόλαος έστειλε χρήματα σε κάποιο πτωχό πατέρα τριών ανύπαντρων κοριτσιών, για να τις προικίσει.
Πηγή: Θ.Η.Ε. τ.9ος
Ευχαριστούμε τον Αρχιμανδρίτη
Φιλόθεο Νικολάκη.
