Ο μικροναυπηγός Σπύρος Στρομπούλας στο Περί Αλός

Ανακαλύπτουμε τη μαγεία της μικροναυπηγικής μέσα από τις δημιουργίες του Σπύρου Στρομπούλα. Ο Σπύρος μας απαντά σε ερωτήσεις και μαθαίνουμε για την κατασκευή πλοίων υπό κλίμακα.

 Τι ήταν αυτό που σου έδωσε την ώθηση να θέλεις να κατασκευάζεις πλοία υπό κλίμακα;

Με την κατασκευή ομοιωμάτων πλοίων υπό κλίμακα ασχολούμαι για περίπου τριάντα χρόνια, αρχικά ως χόμπυ, αλλά από το 1997 και μετά την αποχώρηση μου από τα ναυπηγεία ως εσωτερική ανάγκη έκφρασης και επαφής, καθώς  λειτουργούσε σαν ένας τρόπος για να κρατηθούν ζωντανά γεγονότα και μνήμες μιας εικοσιπενταετίας που χαράκτηκε βαθειά μέσα μου και είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου.

Τι είναι η ιδιοκατασκευή και ποια η διαφορά της με το συναρμολογούμενο μοντέλο;

Με τον όρο Μικροναυπηγική (scratch build) χαρακτηρίζουμε την κατασκευή ενός ομοιώματος πλοίου υπό κλίμακα από τα σχέδια και τις φωτογραφίες του πραγματικού πλοίου. Όλα τα τμήματα του ομοιώματος γίνονται χειροποίητα ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό τη σειρά κατασκευής του πραγματικού πλοίου στο ναυπηγείο, φυσικά τηρώντας τις διαστάσεις με βάση την κλίμακα που έχω επιλέξει για την κατασκευή. Βέβαια για κατασκευές ομοιωμάτων σε κλίμακες 1:700 και άνω μιλάμε για μινιατούρες πλοίων σε κλίμακα.

Τι υλικά χρησιμοποιείς για τα πλοία και τι για τις ανθρώπινες φιγούρες;

Η γκάμα των υλικών είναι πολύ μεγάλη,  μπάλσα ,φύλλα πλαστικού, φύλλα χαλκού, και μπρούντζου, διάφορα σύρματα και σχοινιά, ρητίνες, μπάρες και σωλήνες πλαστικές και μεταλλικές, ειδικές κόλλες και στόκοι, καθώς και κοπή σε φύλλο μπρούντζου με τη μέθοδο της φωτοχάραξης των πολύ μικρών εξαρτημάτων (σκάλες, ρέλια) για την κλίμακα 1:350 και πιό μεγάλες κλίμακες.

Σε ότι αφορά τις φιγούρες τα τελευταία χρόνια με τους εκτυπωτές 3D  η κατασκευή των φιγούρων έχει απλοποιηθεί σε σχέση με το παρελθόν που οι φιγούρες από επίπεδες γίνονταν τρισδιάστατες με τη χρήση κόλλας. Σε πολλές περιπτώσεις βέβαια γίνονται παρεμβάσεις και σε τρισδιάστατες φιγούρες όπως κοπή και τοποθέτηση χεριών- ποδιών σε διαφορετικές στάσεις του σώματος, μια ιδιαίτερα κοπιαστική δουλειά διότι αφορά φιγούρες ύψους 5 χιλιοστών. Η βαφή των φιγούρων είναι μια ακόμα πιο επίπονη εργασία ειδικά σε πληρώματα εμπορικών πλοίων όπου κάθε φιγούρα μπορεί να έχει μέχρι πέντε διαφορετικά χρώματα.

Βρίσκεις εύκολα τα υλικά αυτά;

Τα υλικά που περιέγραψα παραπάνω είναι κοινά και βρίσκονται εύκολα, τα πιο εξειδικευμένα όπως και τα χρώματα υπάρχουν στα καταστήματα μοντελισμού στην Αθήνα και στις μεγάλες πόλεις της χώρας. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει και πληθώρα εισαγώμενων υλικών  που έχουν βοηθήσει την εξέλιξη στις κατασκευές  ιδιαίτερα διοραμάτων με ομοιώματα πλοίων.

Πρέπει κάποιος να έχει γνώσεις ναυπηγικής για να κατασκευάσει ο ίδιος πλοίο υπό κλίμακα;

Για την δημιουργία μιας ιδιοκατασκευής ομοιώματος πλοίου  είναι πολύ χρήσιμες βασικές γνώσεις ναυπηγικής χωρίς αυτό βέβαια να αποτελεί εμπόδιο για όποιον θέλει να ασχοληθεί με το αντικείμενο. Γνωρίζω ανθρώπους οι οποίοι με το μεράκι και την αγάπη τους σε συνδυασμό με την διαρκή ενασχόληση τους με το αντικείμενο, έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα, έχουν δημιουργήσει και παρουσιάσει εκπληκτικές δουλειές.

Κατά τη διάρκεια της ναυπηγήσεως ακολουθείς την πραγματική παραδοσιακή τεχνική του εκάστοτε σκάφους; Και πως ξεπερνάς τις κατασκευαστικές δυσκολίες λόγω κλίμακας; Ακολουθείς κάποια εναλλακτική μοντελιστική προσέγγιση;

Σε μεγάλο βαθμό ακολουθώ την διαδικασία κατασκευής του πραγματικού πλοίου δηλαδή το στήσιμο νομέων και φρακτών, το πέτσωμα της γάστρας και έπειτα την κατασκευή υπερκατασκευής, ιστών, μπιγών,και γενικά του εξοπλισμού. Η μεγάλη δυσκολία είναι στην κατασκευή του εξοπλισμού και των μηχανημάτων ειδικά στην κλίμακα 1:350. Για παράδειγμα οι διαστάσεις της βάσης του βαρούλκου της άγκυρας ενός ομοιώματος φορτηγού πλοίου είναι 9Χ8 χιλιοστά και περιλαμβάνουν το σύνολο των εξαρτημάτων ώστε να είναι σχεδόν λειτουργικό. Εναλλακτική προσέγγιση δεν υπάρχει πέρα από το γεγονός ότι κάποια εξαρτήματα που υπάρχουν σε όμοια πλοία πχ βίντσια φορτίου για πλοία Liberty μπορεί να τα αναπαράγω με τη χρήση καλουπιών σιλικόνης σε ρητίνη  για να χρησιμοποιηθούν σε επόμενη όμοια κατασκευή.

Διακρίνουμε την προσοχή σου στη λεπτομέρεια. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας, πιστεύω, ο οποίος προσθέτει ιδιαίτερη ζωντάνια και «μαγεία» στα έργα σου. Για να δημιουργηθούν οι λεπτομέρειες απαιτείται αρκετός χρόνος και τεράστια αποθέματα υπομονής;

Αυτό που ξεχωρίζει  τη δουλειά όσων ασχολούνται με τη μικροναυπηγική είναι ο βαθμός λεπτομερειών που φτάνουν για να αποδώσουν όσο το δυνατόν πληρέστερα το πραγματικό πλοίο σε κλίμακα. Εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στο κατασκευαστικό μέρος αλλά και στη βαφή, τις φθορές και το όλο στήσιμο  όταν πρόκειται το ομοίωμα του πλοίου να τοποθετηθεί σε διόραμα πχ σε καρνάγιο. Ειδικά σε ότι αφορά τον εξοπλισμό και τα μηχανήματα το πόσες λεπτομέρειες έχουν τα ομοιώματα τους καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την συνολική ποιότητα του έργου. Πολλές φορές κάποιες λεπτομέρειες δεν γίνονται αντιληπτές από μόνες τους στα μάτια όποιου παρατηρεί το έργο, πχ. ένα βολάν χειριστηρίου διαμέτρου ενός χιλιοστού, παρόλα αυτά συμμετέχουν καθοριστικά στη συνολική εικόνα του έργου και το αναδεικνύουν. Η υπομονή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει κάποιος  μετά από δεκάδες ώρες δουλειάς να παρουσιάσει ένα όμορφο αποτέλεσμα σε ένα έργο που είναι μέρος της ζωής του και θα ικανοποιεί πρώτα από όλους τον ίδιο.

Ποια φάση της κατασκευής σε γοητεύει περισσότερο;

Όλες οι φάσεις κατασκευής είναι εξίσου ενδιαφέρουσες. Αυτό που διαφοροποιεί την  κάθε φάση και την κάνει περισσότερο ή λιγότερο γοητευτική είναι το είδος του ομοιώματος πλοίου που κατασκευάζω. Άλλα πλοία έχουν πιο ενδιαφέρον κατασκευαστικό κομμάτι πχ όταν κατασκευάζεις το εσωτερικό αμπαριού ή μηχανοστασίου και άλλα στο εικαστικό κομμάτι  πχ ένα μισοβυθισμένο ναυάγιο.

Ποια θεωρείς ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στην κατασκευή ενός πλοίου υπό κλίμακα;

Η μεγαλύτερη πρόκληση στην κατασκευή ενός ομοιώματος πλοίου σε κλίμακα είναι όλη η κατασκευή να είναι  με την  τήρηση  με αυστηρό τρόπο της κλίμακας που έχει επιλεχθεί. Τόσο οι βασικές διαστάσεις, όσο και οι εκατοντάδες μικροκατασκευές και εξαρτήματα που το συμπληρώνουν, να ακολουθούν την κλίμακα κατασκευής για να αποδοθεί σωστά το πραγματικό πλοίο. Αναφέρομαι πάντα στο σύνολο της δουλειάς και ειδικά στο θέμα των βαφών και  των  φθορών που πρέπει να αποδίδουν την εικόνα του πραγματικού πλοίου. Ταυτόχρονα να αποδοθούν με λεπτομέρεια όλα τα κατασκευαστικά στοιχεία του πραγματικού πλοίου σε πληρότητα που ξεπερνάει το 90% της εικόνας του.

Υπάρχει κάποιο περιστατικό το οποίο να σε δυσκόλεψε πολύ;

Τα περιστατικά που έχουν τη μεγαλύτερη δυσκολία είναι όταν σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής γίνει κάποια ζημιά ή από λάθος χειρισμό ή λόγω αστοχίας υλικών, εκεί οι δυσκολίες αποκατάστασης απαιτούν εκτός της εμπειρίας, ατελείωτη υπομονή και αντοχή στα όρια του πείσματος για να μην καταδικαστεί το έργο.

Υπάρχει κάποιο περιστατικό το οποίο να σε έκανε να συγκινηθείς ιδιαίτερα;

Πριν από κάποια χρόνια συμμετείχα στην ομαδική έκθεση «Άνθρωποι και Σίδερο» στο Πέραμα με ένα έργο πλωτής δεξαμενής με πλοίο εντός σε διαδικασία εργασιών δεξαμενισμού με την υδροβολή να έχει αρχίσει στα ύφαλα, όπου υπήρχε και μια φιγούρα χειριστή της υδροβολής με κίτρινη νιτσεράδα. Με πλησίασε ένας επισκέπτης ο οποίος είχε δει το έργο και μου είπε : “Αυτός με τη νιτσεράδα είμαι εγώ, χρόνια τώρα αυτή είναι η δουλειά μου. Τα έχεις φτιάξει τόσο καλά που  τώρα  που βλέπω τη δεξαμενή και την υδροβολή είναι σαν να είμαι εκεί και νιώθω ακόμα και την υγρασία της δεξαμενής”.  Ήταν μεγάλη η συγκίνηση μου γιατί όσοι έχουμε δουλέψει σε δεξαμενισμούς πλοίων ξέρουμε πόσο σκληρή είναι η δουλειά όλων των εργαζομένων στις δεξαμενές και ειδικά των χειριστών της αμμοβολής, υδροβολής .

Πόσα πλοία έχεις κατασκευάσει;

Περισσότερα από πενήντα  στην διάρκεια των τριάντα χρόνων που ασχολούμαι με την μικροναυπηγική. Από αυτά τα 2/3 είναι ιδιοκατασκευές.

Τα πλοία σου είναι κάποιου συγκεκριμένου τύπου και ιστορικής περιόδου;

Τα ομοιώματα πλοίων είναι μηχανοκίνητα εμπορικά όλων των τύπων και αφορούν τη χρονική περίοδο 1900-1970. Εκτός των γνωστών Liberty έχω κατασκευάσει Ε/Γ – Ο/Γ (παντόφλες), δράγες, φορτηγά, αλιευτικά, γκαζάδικα, πλωτούς γερανούς, γνωστά ναυάγια καθώς επίσης και διοράματα λιμανιών, καρνάγιων, ναυπηγείων, δεξαμενών.

Υπάρχει κάποιο πλοίο που θα ήθελες να ναυπηγήσεις αλλά ακόμα δεν το έχεις κατασκευάσει;

Κάθε φορά που αρχίζω ένα ομοίωμα , λέω ότι αυτό ήταν που πάντα ήθελα να κάνω, μέχρι να το τελειώσω έχω αρχίσει να σχεδιάζω την επόμενη κατασκευή. Αυτό γίνεται ή γιατί θα ανακαλύψω κάτι καινούργιο ή γιατί τα γεγονότα και οι μνήμες που κουβαλάω μέσα μου  από τα εικοσιπέντε χρόνια δουλειάς στα ναυπηγεία δίνουν το ερέθισμα για νέες αναζητήσεις και νέες κατασκευές.

Ποιες είναι οι σκέψεις, οι επιθυμίες σου για το εγγύς μέλλον;

Να κλείσω τον κύκλο των Liberty με την κατασκευή του “ELIZABETH X”, ένα Liberty γκαζάδικο το οποίο δουλεύω ήδη  όπως και τον δεξαμενισμό του Liberty “XELATROS”  και να παρουσιάσω μια έκθεση μικροναυπηγικής, την έκτη ατομική κατά σειρά, σε χώρο στον Πειραιά τον επόμενο χρόνο , καθώς επίσης να λάβω μέρος σε  κάποιες  διεθνείς εκθέσεις- διαγωνισμούς στο εξωτερικό.

Τι θα ήθελες να πεις σε όσους επιθυμούν να ασχοληθούν με την μικροναυπηγική;

FULL AHED και όταν αρχίσουν να μην απογοητεύουν από τις πρώτες κατασκευές τους. Με τον χρόνο, την υπομονή, την προσπάθεια και την εμπειρία το αποτέλεσμα θα είναι το επιδιωκόμενο και τα συναισθήματα μοναδικά.

Λίγα λόγια για τον Σπύρο

Ο Μικροναυπηγός Σπύρος Στρομπούλας γεννήθηκε στη Λιβαδειά Βοιωτίας και από το 1974  ζει στην Αθήνα, όπου σπούδασε Ναυπηγός στην Ανώτερη Σχολή Ναυπηγών Πειραιά.

Εργάστηκε για είκοσι πέντε χρόνια σε ναυπηγεία στην Ελλάδα  και στο εξωτερικό καθώς και στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας.

Με την μικροναυπηγική και τις κατασκευές υπό κλίμακα ασχολείται εδώ και τριάντα χρόνια με κυρίως θέματα εμπορικά πλοία στους φυσικούς τους χώρους  όπως ναυπηγεία, καρνάγια, δεξαμενές και λιμάνια.

‘Εχει πραγματοποιήσει τις ακόλουθες ατομικές εκθέσεις Μικροναυπηγικής :

2007:  Πολιτιστικό Κέντρο «Απόλλων» της πρώην Νομαρχίας Πειραιά.

2010 : Μουσείο Αλιείας και Ναυπηγικής του Δήμου Περάματος.

2015 : Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά.

2018 : Πολιτιστική Αίθουσα «Νερόμυλος»  του Δήμου Λιβαδειάς.

2022: Κτίριο «Χρυσόγελου» του Δήμου Μεσολογγίου .

Επιπρόσθετα, έχει λάβει μέρος και σε ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό  με βραβεύσεις και διακρίσεις.

‘Εργα του εκτίθενται στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, στο Πλοίο – Μουσείο “HELLAS LIBERTY” και στο ΑΚ MUSEUM  στη Λογκόρνια της Ισπανίας.