Στα Επτάνησα οι φάροι δεν αποτελούν απλά ένα ναυτικό σύμβολο, όπως σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά ιδιόμορφα ιστορικά μνημεία, Βρετανικής αρχιτεκτονικής που παραδόθηκαν στους Έλληνες, μετά την απελευθέρωση των Ιονίων νήσων και την ένωση τους με την Ελλάδα το 1864.
Παρότι, όπως φέρεται ο πρώτος φάρος στον ελλαδικό χώρο κτίστηκε στην Αίγινα το 1827 όταν ορίστηκε από τον Καποδίστρια πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, στην Κέρκυρα, ο φάρος Σίδερος, χτίστηκε το 1822 από τους Βρετανούς κατακτητές του νησιού, βασιζόμενος στην ευρωπαϊκή τεχνική της εποχής και στην τεχνογνωσία του Fresmel που το 1819 επινόησε και παρουσίασε το πρώτο καταδιοπτρικό μηχάνημα φάρου.
Ο φάρος Σίδερος χτίστηκε σχεδόν ενσωματωμένος στα τείχη του κάστρου, στην κορφή του φρουρίου της Κέρκυρας (παλαιό Φρούριο), Fortezza Vecchia) που βρίσκεται πάνω σε μια βραχώδη χερσόνησο με δύο χαρακτηριστικούς λόφους (Κορυφαί) εξ’ ού και το «corfu» και αποτελεί το ανατολικό άκρο της Πόλης.
Το όνομά του ο Σίδερος, το πήρε από το εκκλησάκι του Αγίου Ισίδωρου που βρίσκεται δίπλα.
Πρόκειται για έναν κυλινδρικό πύργο, ύψους 8,5μ., με εστιακό του ύψος 78 μέτρα. Είχε δύο μικρά δωμάτια που χρησίμευαν ως κατοικία των φαροφυλάκων και μικρούς χώρους.
Το αξιοθαύμαστο είναι πως ο Σίδερος σώζεται εξωτερικά μέχρι και σήμερα, στην αρχική του μορφή. Η επιβλητική του μορφή δεν χρησίμευε μόνο για την επισήμανση της πορείας των πλοίων, αλλά μέχρι και σήμερα αποτελεί το έμβλημα της Κέρκυρας.
Είναι ορατός από όλες τις γειτονικές ακτές. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του για τη λειτουργία του, χρησιμοποιούνταν αρχικά λάδι και μετά πετρέλαιο, ενώ «απαιτούσε» την 24ωρη ανθρώπινη παρουσία. Το 1887 το φωτιστικό του αντικαταστάθηκε με φωτιστικό Fresnel Δ τάξεως κατασκευής Sautter-Lemonier σταθερού λευκού φωτός φωτοβολίας 15 ναυτικών μιλίων. Το 1926 αντικαταστάθηκε με αυτόματο πυρσό ασετυλίνης και έδινε έντονο λευκό φως Νταλέν με φωτοβολία 18 μίλια.
Ο φάρος «έσβησε» το 1941 όταν καταστράφηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Επαναλειτούργησε το 1944. Παρά τη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος στη λειτουργία των φάρων, μετά το 1945, ο Σίδερος «εγκατέλειψε» το πετρέλαιο και την ασετιλίνη το 1986, που έγινε πλέον ηλεκτρικός και ουσιαστικά αυτόνομος από την ανθρωπινή παρουσία, με φωτοβολία 13 ναυτικά μίλια.
Ο φάρος Περιστερές ή Τινιόσο ή Καπαρέλι
Βορειοανατολικά του νησιού της Κέρκυρας, πάνω στη βραχονησίδα Περιστερές (τη γνωστή και ως αρχαία Πυθαία), που βρίσκεται ανάμεσα στην Κέρκυρα και την Αλβανία, στο όριο των θαλασσίων ελληνικών συνόρων, χτίστηκε από τους Βρετανούς, το 1826 την περίοδο της Ιόνιας Επτανησιακής Πολιτείας, ο ομώνυμος φάρος Περιστέρες, που οι ντόπιοι τον αποκαλούν και ως Τιγνόσο ή Τινιόσο και Καπαρέλι.
Ο πύργος του φάρου έχει και αυτός κυλινδρικό σχήμα και ύψος 17μ. με εστιακό ύψος 32 μέτρα. Είναι κτισμένος σε ύψος 23,50 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Από το 1887 που τροποποιήθηκε, εκπέμπει λευκό σταθερό φως με μια ερυθρή αναλαμπή ανά λεπτό σε μεγαλύτερη απόσταση. Και αυτός παρέμεινε «τυφλός» κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επαναλειτούργησε το 1945 ως αυτόματος πυρσός ασετυλίνης. Το 1982 αντικαταστάθηκαν τα φωτιστικά του μηχανήματα και λειτούργησε ως αυτόματος ηλιακός με χαρακτηριστικό μια ερυθρή αναλαμπή ανά 5” και φωτοβολία 5 ναυτικών μιλίων.
Σήμερα ο φάρος είναι ο μόνος «ζωντανός», με ερειπωμένα τα μικρά δωμάτια φιλοξενίας των φαροφυλάκων. Στέκει αγέρωχος πάνω στη βραχονησίδα, στο στενό επικίνδυνο πέρασμα μεταξύ Κέρκυρας και Αλβανίας και παραμένει ο καλύτερος σύντροφος όλων των ναυτικών που διασχίζουν την περιοχή. Το φωτιστικό του έχει αντικατασταθεί με αυτόματο φανό φωτοβολίας 5 ναυτικών μιλίων.
Φάρος Λευκίμμης
Νότια της Κέρκυρας, στο ακρωτήρι της Λευκίμμης, βρίσκεται ο ομώνυμος φάρος της περιοχής.
Πριν από αυτόν, το ρόλο του φάρου είχε ένα αγκυροβολημένο καράβι που το 1825 «έδεσε αρόδου» ανοιχτά των Αλυκών Λευκίμμης με ένα δυνατό φανάρι στο κατάστρωμά του, προκειμένου να προστατέψει τους ναυτικούς από τα αβαθή νερά που εκτείνονται για περισσότερα από χίλια μέτρα από τις ακτές και αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τα διερχόμενα πλοία. Ο φάρος Λευκίμμης, χτίστηκε οριστικά το 1890, πάνω σε μία σταθερή τετράγωνη βάση.
Στους πύργους των φάρων της Κέρκυρας, είναι φυλαγμένα μνήμες και όνειρα των φαροφυλάκων, των ναυτικών, όλων αυτών που σώθηκαν από τη μανία της θάλασσας, όλων αυτών που ακολούθησαν τον «φωτεινό καλόγερο της θάλασσας» και προσέγγισαν με ασφάλεια στα λιμάνια.
Οι φάροι της Κέρκυρας με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και ιστορία τους συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στο νησί, ενώ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του τόπου και της ναυτικής παράδοσης της Ελλάδας.
