Στο ελληνικό δίκαιο η πλοήγηση ρυθμίζεται στα άρθρα 181-187 ΚΔΝΔ, στα οποία ορίζονται, μεταξύ άλλων, ο χαρακτήρας της υπηρεσίας του πλοηγού, το ύψος των πλοηγικών δικαιωμάτων, ποιες κατηγορίες πλοίων εξαιρούνται της υποχρεωτικής πλοήγησης κ.α
Το έτος 1955 θεσπίστηκε ο νόμος 3142 «περί πλοηγικής υπηρεσίας» που αποτελεί έκτοτε, με τις τροποποιήσεις του, τον βασικό νόμο για τα θέματα, που αφορούν το λειτούργημα του πλοηγού.
Πριν από τον Ν. 3142/1955, ήδη από το έτος 1895 είχαν ψηφιστεί διάφορα νομοθετήματα περί υποχρεωτικής πλοήγησης κατ’ αρχήν στα λιμάνια του Πειραιά και του Λαυρίου και στην συνέχεια από το έτος 1929, όταν και οργανώθηκε για πρώτη φορά η Πλοηγική Υπηρεσία, για τη συλλήβδην πλοήγηση.
Σήμερα η Πλοηγική Υπηρεσία λειτουργεί ως αυτοτελές Τμήμα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση Λιμένων Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων. Βέβαια εμείς υποστηρίζουμε σθεναρά και με επιχειρήματα την διατήρηση της ως Διεύθυνση. Στην Πλοηγική Υπηρεσία υπάγονται οι δεκατρείς υφιστάμενοι πλοηγικοί σταθμοί.
Με τη σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή προσπάθησα να καταδείξω την μακράν ιστορία της Πλοηγικής Υπηρεσίας και το πόσο σημαντικός έχει κριθεί ο ρόλος του πλοηγού στη ναυσιπλοΐα ήδη από τον 19ο αιώνα. Η πλοήγηση είναι μια πράξη προσφοράς προς το κοινωνικό σύνολο και όχι εμπορική πράξη κερδοφορίας αφού τα πλοηγικά τέλη είναι ανταποδοτικά άρα στοχεύει στην ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στην θάλασσα εντός και πέριξ λιμένων, στην προστασία λιμένων και λιμενικών εγκαταστάσεων και στην προστασία του περιβάλλοντος και για αυτό το λόγο κατέχει διάφορο νομικό ερμηνευτικό
Πλαίσιο σε σχέση με τις λοιπές λιμενικές υπηρεσίες. Η πλοήγηση ως προληπτικός μηχανισμός κατανομής κινδύνων διενεργείται από νομίμως διορισμένους πλοηγούς ως κρατικούς θεματοφύλακες του δημοσίου συμφέροντος. Εμείς ενεργούμε από την είσοδο του πλοίου στην περιοχή πλοήγησης μέχρι την αγκυροβολία ή παραβολή αυτού στο κρηπίδωμα και αντιστρόφως από της απάρσεως μέχρι της εξόδου του πλοίου από την περιοχή αυτή.
Όλες οι δαπάνες λειτουργίας της Πλοηγικής Υπηρεσίας, όπως η προμήθεια των πλωτών μέσων και η μισθοδοσία των Πλοηγών και των κατωτέρων πληρωμάτων καλύπτονται από το Κεφάλαιο Πλοηγικής Υπηρεσίας που σχηματίζεται από τα πλοηγικά δικαιώματα που καταβάλουν οι χρήστες των πλοηγικών υπηρεσιών. Είναι δε πάντα πλεονασματικό, ουδέποτε η Υπηρεσία έχει επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, αντίθετα έχει συμβάλει σε αυτόν σε αυτά τα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, με έκτακτες εισφορές από τα αποθεματικά του κεφαλαίου.
Τα έτη 2011-2015 η Πλοηγική Υπηρεσία αφέθηκε στην τύχη της. Ο αριθμός των πλοηγών μειώθηκε δραματικά, διότι κάποιοι από εμάς συνταξιοδοτήθηκαν ή παραιτήθηκαν και δεν αντικαταστάθηκαν. Πλοηγικοί σταθμοί της περιφέρειας λειτουργούσαν χωρίς μόνιμο πλοηγό με αποσπασμένους συναδέλφους από άλλους σταθμούς, κυρίως από τον Πειραιά. Στον σταθμό του Πειραιά είχε απομείνει το ήμισυ σχεδόν του αναγκαίου αριθμού πλοηγών και οι συνάδελφοι απασχολούνταν σε 24ωρες βάρδιες χωρίς την προβλεπόμενη ανάπαυση, στα όρια πραγματικά της φυσικής εξόντωσης. Ζητούσαμε επιμόνως και επιτακτικώς την πρόσληψη πλοηγών, αντ’ αυτού όμως νομοθετήθηκε η μείωση των οργανικών μας θέσεων στον αριθμό των τότε υπηρετούντων, για να μην μπορούμε να διεκδικήσουμε προσλήψεις. Συγχρόνως τα πλωτά μέσα έβγαιναν το ένα μετά το άλλο εκτός λειτουργίας και η μετακίνηση μας γινόταν δυσχερής.
Οι σοβαρές αυτές ελλείψεις, παρά της υπεράνθρωπες προσπάθειες μας, είχαν αντίκτυπο και προς τους χρήστες των λιμένων, οι οποίοι εξέφραζαν παράπονα άλλοτε αδικαιολόγητα, άλλοτε δικαιολογημένα. Με τον τρόπο αυτό απαξιωνόταν σταθερά η Πλοηγική Υπηρεσία και μεθοδευόταν η ιδιωτικοποίηση της. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι εμείς οι Πλοηγοί, αποτρέψαμε την ιδιωτικοποίηση της Υπηρεσίας δουλεύοντας πάνω και πέρα από κάθε όριο σωματικής και ψυχικής αντοχής προσπαθώντας να καλύπτουμε τις ενσυνείδητες παραλείψεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας.
Η παρούσα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου ενέσκηψε στα προβλήματα τους Πλοηγικής Υπηρεσίας. Νομοθέτησε αποσαφηνίζοντας το καθεστώς της μισθοδοσίας μας και τα θέματα των προμηθειών, κάλυψε κενές οργανικές θέσεις, προχώρησε σε διαγωνιστικές διαδικασίες για την επισκευή των πλωτών μέσων και την προμήθεια νέων.
Συνεχίζοντας την προσπάθεια αυτή συμπεριλαμβάνει στο παρόν νομοσχέδιο διατάξεις για την αύξηση των οργανικών θέσεων και την ρύθμιση επί μέρους ζητημάτων στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της Υπηρεσίας, θέματα που εμείς οι πλοηγοί είχαμε θέσει και διαβουλευτεί με τους υπηρεσιακούς παράγοντες.
Όλες οι διατάξεις του νομοσχεδίου που αφορούν την Πλοηγική Υπηρεσία μας βρίσκουν απολύτως σύμφωνους διότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και προασπίζουν το δημόσιο χαρακτήρα της Πλοηγικής Υπηρεσία.
Περισσότεροι πλοηγοί και σύγχρονα πλωτά μέσα θα βελτιώσουν τις υπηρεσίες μας, θα αποφέρουν σημαντικά έσοδα και θα αναβαθμίσουν την Ναυτιλιακή Λιμενική Πολιτική της Πατρίδας μας.
Τέλος επισημαίνω ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ιδρυθούν νέοι πλοηγικοί σταθμοί σε λιμάνια με μεγάλη αύξηση κίνησης πλοίων (Ηγουμενίτσα, Αλεξανδρούπολη, Κατάκολο, Σαντορίνη κ.ά.), ζητάμε δε να νομοθετηθεί σχετική πρόβλεψη.
ΓΙΑ ΤΟ Δ. Σ. ΤΗΣ Π.Ε.Π
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Άγγελος Βασιλάκος Δήμος Καρακώστας
